Çocuklarda Otizm Spektrum Bozukluğu

Otizm Spektrum Bozukluğu

Otizm spektrum bozukluğu (OSB) veya kısa adıyla otizm diye de bilinen tıbbi durum, sosyal etkileşim, iletişim ve davranış açısından belirgin zorluklar yaşayan bir nörolojik gelişim bozukluğudur. Otizm, genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar ve yaşam boyu devam edebilir. Sosyal-duygusal alanda iletişimi kurma ve sürdürme konusunda en önemli kriterlerden biri olan karşılıklılık ilkesinde bireyin yaşadığı zorluğu ifade eder.

OSB’li bireylerin çoğu, öğrenme ve işlevsellik anlamında ileri düzeyde olabilse de, bazıları diğerleriyle iletişim kurmakta ve günlük yaşam aktivitelerini yürütmekte zorluklar yaşayabilir.

Otizmli Çocuklarda Hangi Davranışlar Gözlenir?

Otizmli çocuklar, konuşma sırasında alakalı cümleler kuramayabilir. İlgi ve duygu paylaşımı noktasında yetersizlik yaşamaları, sosyal iletişim becerilerinde olumsuzluklar yaşamalarına sebep olabilir. Sözel ve sözel olmayan iletişimde, göz teması kurmada ve beden dilini uygun şekilde kullanmakta güçlük yaşanır. Otizmde aynı zamanda sınırlı yönde tekrar edici davranış, ilgi ve aktiviteler de gözlenir. Stereotipik ya da tekrarlayıcı tarzda motor davranışlar bunlardan biridir. Bunların dışında aşağıdaki davranışlar gözlenebilir:

• Sosyal etkileşimlerde kısıtlamalar: Otizmli çocuklar, başkalarıyla doğal ve akıcı bir şekilde etkileşim kurmakta zorluk çekebilirler. Göz teması kurmakta, yüz ifade ve mimikleri okumakta ve beden dilini kullanmakta zorluk çekebilirler.
• Sınırlı iletişim becerileri: İletişim becerilerinde dil, jest ve mimikler gibi sınırlılık gösterebilirler. Geç konuşma veya hiç konuşamama gibi durumlar yaşayabilirler.
• Tekrarlayıcı davranışlar: Tekrarlayıcı bazı davranışlar sergileyebilirler. Belirli bir nesneyi sürekli düzenleyebilir, belirli bir davranışı tekrar edebilirler ya da bazı kelimeleri sürekli tekrarlayabilirler.
• Dar ilgi alanları: İlgi alanları belli bir konuda toplanabilir ve bu alanda yoğunlaşabilir. Özellikle belli bir obje, matematik veya müzik gibi alanlarda olabilir.
• Duygusallıkta aşırı veya az hassasiyet: OSB’li çocuklar, duygusal uyaranlara karşı aşırı derecede veya az hassasiyet gösterebilirler. Bazı çocuklar aşırı derecede hassas olabilirken bazıları belirli dokulara veya gürültülere karşı aşırı ilgisiz olabilir.

Bu davranışlar, otizm spektrum bozukluğu olan her çocukta farklılık gösterebilir veya farklı yoğunluklarda

Otizm Spektrum Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

OSB, bireyler arasında farklı belirtiler ve şiddetlerde görülebilir. Belirtiler, bireyin zeka seviyesine, konuşma becerilerine ve davranışlarına bağlı olarak değişebilir. OSB’nin nedenleri tam olarak bilinmese de, genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Genellikle sosyal etkileşim, iletişim ve davranış açısından farklılıklar gösterirler.

Sosyal Etkileşim Belirtileri

• Göz teması kurmada zorluk yaşarlar.
• Başkalarıyla kolay kolay ilişki kuramazlar
• Genellikle empati kuramaz veya başkalarının duygularını anlamada zorlanırlar.
• Duygusal tepkiler vermede farklılık veya sınırlılık yaşarlar.
• Herhangi biriyle arkadaşlık ilişkisi kurmada zorluk yaşarlar.
• Basit rutin cümle ve soruları anlamakta zorluk çekerler.
• Mizahlar ve imaları anlamakta zorlanırlar.
• Dışarıdan veya herhangi gelen bir tehlikeye karşı duyarsız kalırlar
• Aşırı derecede inatçı ve hırçın olurlar.

İletişim Belirtileri

• Geç konuşmaya başlamaları ve dil gelişiminde gerilik
• Sık sık belirli kelimeleri tekrarlayıcı veya takıntılı konuşma örüntüleri
• Sözcük veya cümle tekrarları
• Sosyal ilişkilerde kullanılan jest ve mimiklerde anlama ya da kullanmada zorluk

Davranışsal Belirtiler

• Bazı tekrarlayıcı hareketler veya davranışlar sergilemek
• İlgi alanlarına karşı aşırı ilgi ya da hiç ilgi duymamak
• Belli bir düzene ve rutine aşırı bağlılık
• Bazı duyulara karşı duyulan aşırı hassasiyet ya da aşırı ilgisizlik
• Beklentilerin değişmesine karşı direnç gösterme
• Koordinasyon problemleri yaşama

Bu belirtiler genellikle çocukluk dönemlerinde başlayarak devam eder. Bazı durumlarda yetişkinlik dönemlerinde de tanımlanabilir. Otizm spektrum bozukluğu olan bireylerde belirtiler uzun süre hatta yaşam boyu devam edebilir. Ancak ebeveynlerin erken fark etmesi ile müdahaleleri sonucu erken tanı koyularak eğitimler çocukların fonksiyonel becerileri arttırılabilir ve yaşamlarını daha bağımsız bir şekilde sürdürmeleri sağlanabilir.

Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?

Bebekler normal bir büyüme ve gelişme yönünde büyürler. Fakat otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar bu rahatsızlığın belirtilerini genellikle 2 yaştan önce göstermeye başlarlar. Otizm tanısı koymak için genellikle uzman bir doktor ya da psikolog tarafından görüşme yapılır. Otizm tanısında öncelikle çocuğun davranışları, konuşma becerileri, sosyal etkileşimleri ve diğer gelişimsel özellikleri gözlemlenir. Bu gözlem süreci, uzmanın çocuğun gelişimindeki potansiyel belirtileri ve özellikleri değerlendirmesine yardımcı olur.

Bir çocuğa otizm tanısı koyabilmek için, çocuk da belirli semptomların en az 6 ay boyunca devam etmesi gereklidir. Bu otizm tanısı semptomları arasında, sosyal etkileşimlerde zorluk, tekrarlayan davranışlar veya ritüeller, sınırlı ilgi alanları ve konuşma becerilerinde gecikmeler yer alabilir.

Otizm tanısı koymak için kullanılan araçlar arasında, otizm spektrum bozukluğu için standart bir tarama testi olan M-CHAT (Modifiye Edilmiş Otistik Bozukluk Tarama Testi) bulunmaktadır. Bu test, otizm belirtilerinin erken teşhisinde oldukça faydalıdır. Ancak, otizm tanısı koymak için kesin bir test yoktur. Tanı, uzmanın çocuğun davranışlarını, gelişimsel özelliklerini ve tıbbi geçmişini dikkate alarak klinik olarak konulur.

Otizm Spektrum Bozukluğu Tedavi Yöntemleri

Otizm spektrum bozukluğu için en etkili tedavi yöntemleri uzman ekipler tarafından uygulanan bireyselleştirilmiş bir yaklaşımdır. Bu bozukluğa uygulanacak olan tedavi yöntemleri kişiden kişiye göre değişebilmektedir. Tedavi yöntemleri noktasında OSB tedavisi amacı, bireysel ihtiyaçlara uygun olarak bireye yardımcı olmaktır. Bu yüzden tedavi yaklaşımı veya ayarlaması kişilerde görülen belirtilere ve ihtiyaçlara bağlı olarak özelleştirilmektedir.

Otizm Spektrum Bozukluğu Nasıl Önlenir?

Tamamen önlenemeyen bir durum olmakla birlikte koruyucu bir tedavisi yoktur. Fakat, OSB için belirli risk faktörleri bulunmaktadır. Ve bu faktörlerin azaltılması, OSB gelişme riskini azaltabilir. Bu faktörler genel olarak şunlardır:

• Genetik faktörler
• Gebelik ve doğum anı yaşanan olaylar
• Anne yaşının ilerlemesi durumu
• Gebelik sürecinde sigara, alkol vb. madde kullanımlarına maruz kalmak OSB risklerini arttıran durumlardır.

İlginizi Çekebilir: Çocuklarda Panik Bozukluklar(Panik Atak)

Otizm Spektrum Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?

Otizmin kesin bir tedavisi yoktur. Bununla birlikte bu rahatsızlığa sahip tüm kişilere uygulanan tek bir tedavi yöntemi de yoktur. OSB tedavisinde amaç, bireysel ihtiyaçlarına uygun olarak bireye yardımcı olmaktır. Bu nedenle, tedavi yaklaşımı her birey için farklılık gösterir ve belirtilere ve ihtiyaçlara bağlı olarak özelleştirilir. Tedavinin amacı, bireyin günlük yaşam aktivitelerindeki bağımsızlığını artırmak, iletişim becerilerini geliştirmek ve sosyal etkileşimlerinde iyileşme sağlamaktır.

OSB tedavisinde uygulanan bazı yaygın yöntemler şunlardır:

• Davranışsal Terapi: Bireyin olumsuz davranışlarını değiştirmeye odaklanan bir terapi yöntemidir.
• Dil terapisi: Bireylerin dil ve iletişim becerilerini geliştirmek için çalışır.
• Oyun terapisi: OSB’li bireyin duygusal ve sosyal becerilerini geliştirmek amacıyla kullanılır.
• İlaç tedavisi: OSB belirtilerini hafifletmek için kullanılabilen bir yöntemdir.
• Aile terapisi: Bireyin aile ortamını ve aile üyelerinin rollerini ele alır.

OSB tedavisi uzun vadeli bir süreçtir ve bireylerin belirtilerinde fark edilir bir iyileşme görebilmek için sabır ve tutarlılık gerekir.

Uzman Desteği İçin: Çocuk Psikiyatri ve Çocuk Psikolog Merkezi