Uyku Bozuklukları

Uyku Bozuklukları, çocukların biyolojik ve psikolojik gelişimi açısından önemli bir yere sahiptir. Çocuklar için bol miktarda uyku almak, sağlığı ve gelişimi için oldukça önemlidir ve uyku bozukluklarını büyük ölçüde azaltır. Fakat çocukların neredeyse yarısından fazlası çocukluklarının bir döneminde mutlaka uyku sorunları yaşamaktadır. Çocukların uyku ihtiyacı yaşlarına ve bulundukları ortama göre değişkenlik göstermektedir. Çocukların 2 yaşına kadar olan uyku ihtiyacı ortalama 14 saattir. Bu saat yaşları ilerledikçe 10-11’lere düşmektedir. Çocukların uyku ihtiyacının yanı sıra uyku düzeni de çok önemlidir.

Çocuklardaki uyku problemleri ve sık görülen uyku bozuklukları, uyku apnesi ve uykusuzluğun yanı sıra uyurgezerlik ve gece terörü gibi uyku ile alakalı rahatsız edici davranışlar ve duygulardır.

Uykuya Dalmakta Zorluk

Çocukların belli bir uyku saati olmalıdır. Özellikle saat 9’dan sonra geç bir saate bırakılmamalıdır. Ve bu uyku düzeni çocukta sağlanmaya çalışılmalıdır. Bu noktada uykudan önce ebeveynlere düşen bazı görevler olmalıdır. Bu durumda uyku saatinden önce çocuğun kucağa alınması, ayakta sallanmaya çalışılması gibi adetler çocukların uykuya dalma alışkanlığını olumsuz anlamda etkileyebilmektedir. Bunun yanı sıra, eğer çocuk uykuya geçmeden önce annenin varlığına alışıksa, bu alışkanlığın devam ettirilemediği durumlarda kendiliğinden uykuya geçmekte zorlanabilmektedir. Uykuya dalmakta zorluk yaşayan çocuklarda, genellikle kaygı ve stresle bağlantılı problemler yaşanmaktadır.

Çocuklarda Uyku Apnesi

Uyku apnesi burun ya da ağızdan alınan havanın alınamaması durumudur bu da bir uyku bozukluklarından biridir. Boğazdaki dokuların uyku esnasında hava geçişini engellediği gözlemlenmiştir. Bu durum, gece uykusunu son derece etkileyici ve uykuyu bozan sık ve anlık solunum kesintilerine neden olabilmektedir. Çocuklarda yaygın olarak rastlanan genişlemiş bademcikler, obezite veya doğum kusurları bulunur. Bu durumlar sebebi ile semptomların ciddiyetine ve obezite gibi diğer risk faktörlerine bağlı olarak, mutlaka bir çocuk doktorundan uzman destek almak önemlidir.

Çocuklarda Gece Terörü

Gece terörü olarak adlandırılan bu durum, uyuyan çocuğun aniden ve korkmuş hissederek bağırarak veya paniklemiş bir halde uykudan uyanma durumudur. Uyuyan çocuk çoğunlukla korktuğu durumu hatırlamaz. Yetişkinlerde nadir görülen bu durum, çocukların yaklaşık olarak %30’unda ve genellikle 3 ila 7 yaşları arasında görülebilir. Genetik bir yatkınlık gözlemlenmemiş olmasına rağmen uzmanlar, gece terörünün tam olarak neden dolayı ortaya çıktığını bilmemektedir.

Çocuklarda Kabuslar Görme Sorunu

Çocuklarda bu durum yaşanıyorsa, gece korkusu ve kabuslar arasında ayrım yapmak önemlidir. Gece terörü, hızlı olmayan göz hareketi aşamasında ortaya çıkan bir durumken, kabuslar ise daha çok hızlı göz hareketi uykusu sırasında, genellikle rüya görme ile ilişkilendirilen uyku evresi arasında ortaya çıkan bir durumdur. Stres veya büyük olaylar tarafından ortaya çıkmaktadır. Kabus görmek çocuğun psikolojik açısından oldukça etkilenebileceği bir durumdur.

Çocuklarda Uyurgezerlik Sorunları

Uyurgezerlik gibi problemler çocuklarda yaygın olarak görülebilen problemlerdir. Örneğin; 3-7 yaş arası çocukların yaklaşık %30’unda uyurgezerlik görülmektedir. Uykularında yürüyen çoğu çocuk bunu nadiren yapabilir ve ergenlik yıllarında bu durumu çoğunlukla aşar. Çocuklar uykuya daldıktan sonra bir veya iki saat içinde uyurgezer eğiliminde olabilirler ve bu durum birkaç saniyeden otuz dakikaya kadar devam edebilir. Uyurgezerken birini uyandırmak zordur. Uyandığında çocuk sersemlemiş veya yönünü şaşıran biri gibi davranabilir.

Çocuklarda uyku bozukluklarının görülmesi, yetişkinlere oranla çok daha yaygındır. Ailelerde görülebilir ve bu durumda çocukta da görülebilir. Uyurgezerliğe neden olabilecek durumlar:

• Uyku eksikliği veya yorgun olma
• Uyku düzensizliği
• Hastalık veya yüksek ateş
• Bazı ilaçlar
• Stres

Hala uyuyorken yataktan kalkmak ve evin içinde dolaşmak uyurgezerliğin en belirgin özelliğidir. Bazı uyurgezerler ise zaman zaman, uykuda konuşabilir, uyanmakta güçlük çekebilir, sersemlemiş görünür, sakarlaşabilir, yatakta doğrularak gözlerini ovuşturabilir veya pijamaları ile uğraşarak tekrarlanan hareketler yapabilir.

Uyku problemlerine yol açabilecek fiziksel problemlerin tespiti için gerekli yönlendirmeler yapılır. Eğer fiziksel bir sebep yoksa, uyku bozukluğuna yol açabilecek duygusal problemler tespit edilir. Çocuklarda uyku bozukluğuna yol açan duygusal problemler için oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi yöntemleri kullanılır. Uyku düzeni ile ilgili problemlerde ailenin ev ortamında yapabileceği düzenlemeler ile ilgili yönlendirmeler yapılır.

Uyku Bozuklukları Neden Olur?

Çocuklarda uyku bozukluğunun görülmesi ve sürdürülmesinde; çocuk, ebeveyn, aile ve çevre ile ilgili pek çok faktörün etkileşim içinde olduğu bilinmektedir. Uykusuzluk probleminin birçok nedeni vardır.

Çocuklarda uyku bozukluğu fiziksel rahatsızlıklar, genetik problemler, duygusal sorunlar, kaygı bozukluğu, stres, güvensizlik, korku ve travma, gelişimsel sorunlar, ebeveyn tutumları, anne-baba çocuk iletişimi ve etkileşimi, uyku saatlerindeki düzensizlik gibi nedenlerden kaynaklanabilmektedir.

Çocuklar Yeterince Uyumazsa Ne Olur?

Uyku herkes için yemek yemek ve su içmek kadar önemli ve temel bir ihtiyaçtır. Çocuklar için özellikle son derece önemli olan uyku ve uyku düzeni, bozulduğu zaman sağlıkları için büyük bir tehdit oluşturabilmektedir. Uyku eksikliği ve düzensizliği yaşayan çocuklarda bir takım fiziksel, duygusal ve zihinsel problemler yaşanabilir. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gündüz uykusuzluğu ve huzursuzluğu
• Ruh halinde sorunlar
• Duygu kontrolsüzlüğü
• Bağışıklık sistemindeki zayıflık
• Hafıza zayıflığı
• Problem çözme becerilerinde eksiklik
• Sağlık durumunda problemler
• Sinirli ve öfkeli duygu durum bozuklukları
• Depresif duygular
• Olumsuz düşünceler
• Gerginlik halleri
• Huzursuzluk

Çocuklarda Uyku Bozuklukları Tedavisi

Çocuk ve ergenlerde görülen uyku bozuklukları durumları günlük hayatı da etkileyebilen birtakım sorunları beraberinde getirir. Çocuklarda en önemli olan şey uyku düzenidir. Ve bu durum uyku bozukluğu olarak yaşanırsa çocukların fiziksel gelişimleri de olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Çocuk ve ergenlere, günümüzde çokça duymuş olabileceğiniz ve birçok faydası olan davranışçı yöntemler uygulanabilir. Bu yöntemlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Uyku düzeni için hazırlık aşaması ve bunu alışkanlık haline getirmek. Örneğin; pijama giyme hazırlığı, diş fırçalama zamanı, masal okuma veya sohbet ederek uykuya dalma gibi.
• Uyku saatine dikkat etmek. Bunu düzenli hale getirmek yatma ve kalkma saati düzenli olmalı.
• Işık terapisi uygulaması yapılabilir.
• Uyumadan önce rahat kıyafet seçimleri, odanın sessiz ve sakin olması önemli.
• Uyku başlangıcı ertelenebilir.
• Yatağa gitme anlarını geciktirmek gerekebilir.
• Ebeveynlerin çocuğun uyku vaktinde ortaya çıkardığı olumsuz tepkilere karşı net bir tavır sergilemesi çok önemlidir.

Eğer tüm bu davranışçı uygulamalara rağmen uyku problemi devam ederse o zaman mutlaka alanında uzman bir doktordan yardım alınmalı ve gerekirse ilaç tedavisine başlanmalıdır.

İlginizi Çekebilir: Çocuklarda Konuşma ve Dil Bozuklukları