Çocuklarda Konuşma ve Dil Bozuklukları

Çocuklar, 12. ay ile 18. ay arasında ilk kelimelerini söylemeye başlarlar. Bu dönemde yaklaşık olarak 10 ile 50 kelime arasında çıkartabilirler. 2 yaşına geldiklerinde çocuklardan yavaş yavaş cümle kurmaları beklenir ve 3 yaş itibariyle de 3-5 kelimelik cümleler kurabilirler. Çocuklarda konuşma ve dil bozuklukları bu aşamalarda kendini gösterebilir.  Ebeveynlerin çocuklarının büyüme ve gelişme aşamasında ilk bekledikleri durumlardan biri de çocuklarının konuşma becerilerinin gelişmesidir.

Çocuğun dil gelişim becerilerinin yaşıtlarından geride olması bir hastalık belirtisi olabilir. Konuşma gecikmesinin sebepleri arasında zeka geriliği, işitme kaybı, uyaran eksikliği, otizm, ev ortamında iki farklı dilin konuşulması, gelişimsel dil gecikmesi sayılabilir. 

Ev ortamında ailenin ilgisi ile de son derece alakalı olan çocuklarının konuşma becerileri ve sosyalleşme durumları oldukça önemli bir gelişmedir. Çocukların iletişimi doğumda hatta anne karnında başlar. Anne karnındayken bile son günlerinde çocukla konuşmak sizi anladığını ve hissettiğini sesinizi tanımaya başladığını bilmek onun gelişimi açısından büyük bir ilgidir.

Çocuğun konuşmasının gecikmesinde ciddi bir problem yoksa ebeveynlerin onunla ilgisi ve alakası, oyun saatleri, kitap okuma saatleri ve onunla ilgilenilmesi konuşma becerilerinin çok çabuk gelişmesinde büyük rol oynamaktadır.

Geç Konuşma Nedir? Otizm ile İlişkisi Nedir?

Geç konuşma; dil ve konuşma gelişimi sırasında çocukların becerilerinin uygun yaş aralığında gelişmemesinden kaynaklanan bir durumdur. Bu durum genellikle 18-30 ay aralığındaki küçük çocuklarda gözlenir. Çocukların, birçok beceri, davranış ve hareketleri açısından yaş dönemine uygun bazı becerileri gelişmiştir.

Çocuklar etrafında olan herkesi anlamasına, tüm konuşmaları algılamasına rağmen (alıcı dil) kelime dağarcığı ve konuşma becerisi (ifade edici dil) yaşıyla uyumlu değildir. Belirli bir etken ise ailede geç konuşan bir ebeveynin olmasıdır, erkek çocuklarda daha sık rastlanmaktadır. Erken doğum ve normal ağırlığın altında doğumlarda da gözlenebilmektedir.

Geç konuşma ve  otizm arasındaki en önemli noktalar, otizmde de dil ve konuşma becerisinin geç kazanımı ya da hiç kazanılmadığı olgular söz konusudur. Konuşma gecikmesi otizmli çocuklarda da görülebilen bir durumdur. Konuşma ve dil bozuklukları ve otizm spektrum bozukluğu birbirlerine göre farklı durumlar olsa da tamamen birbirlerinden bağımsız ve alakasız değillerdir. Çünkü dil gecikmesi çocuklarda, otizmin en önemli etkenlerinden biridir. Yani çocuğunuzun dil becerileri gelişim gösteremiyorsa bunun birçok farklı sebebi olacağı gibi bu durum bir otizm göstergesi de olabilir.

Konuşma ve Dil Bozukluklarında Çocuk ve Ergenlere Yönelik Müdahaleler

Dil ve konuşma bozukluğunda; teşhis edilen bir durumda, çocuğun yaşı ile orantılı bu duruma uygulanacak müdahale ve terapi tekniği de farklılaşmaktadır. Genel bir değerlendirme sonucunda sorun alanı belirlenir ve uygun tedavi yolu denenmeye başlanır. Genellikle başvurular, hastanelerin kulak burun boğaz bölümünden yapılır; daha kapsamlı bir değerlendirme için çocuklara işitme testi, zeka testi, psikolojik testler uygulanır.

Tedavi yönteminde, çocuğun ihtiyacına göre uygun bir tedavi programı hazırlanmaktadır. Konuşma ve dil bozukluğu tedavisinde, fiziksel bir engel varsa gerekli müdahaleler yapılır ve bu engellerin ortadan kaldırılması amaçlanır. Aynı zamanda bu rahatsızlığı destekleyecek birtakım terapi ve çalışmalar da uygulanmaktadır.

Çocuklarda Konuşma ve Dil Bozukluklarında Ebeveynlerin Rolü

Anne ve babalar veya bakıcılar, bir çocuğun büyüme ve gelişmesi yıllarında en büyük ve ilk öğretmenleridir. Çocuklar dili en başta evde konuşanlardan onları dinleyerek ve pratik yaparak öğrenirler. Bebekken bile kendilerinin dışında ses çıkaranları fark ederler ve onlara tepki verirler.

Çocukların dil ve beyin becerileri birçok farklı konuşma, kelime ve ses duyduklarında güçlenmeye başlar. Konuşma bozuklukları, iletişim güçlüğü nedeniyle sosyal etkileşimlerde zorluklara yol açabilir. Anne ve babalar çocuklarının değişken durumlarla öğrenmelerine destek olurlar. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

• Bebeğinizin çıkardığı ilk seslere, öksürme ve hapşırmalara hatta jestlerine bile tepki vermek.
• Çocuğunuz ilk kelimelerini çıkarmaya başladığında onun söylediklerini tekrarlamak ve ona eklemeler yaparak cümleler kurmak.
• Çocuklara sorular sormak ve onları dinlemek
• Hikayeler anlatmak, kitap okumak
• Şarkılar söylemek
• Onlara konuşmaya başladıkları dönemlerde bile bazı durumları konuşarak anlatmaya çalışmak
• Bilgilendirici ve zeka geliştirici oyunlar ile onlarla sohbet ederek aktivetelerde bulunmak

Çocuklarda Konuşma ve Dil Bozuklukları Tedavisi

Çocuklar, konuşma ve dil bozukluklarının hafif olan düzeyde atlatabilirler. Tedavi süreci veya tipi, çocuklarda konuşma bozukluğunun ciddiyetine ve nedenine bağlı olarak değişmektedir. Konuşma terapisi tedavisi, şiddetli semptomlarda veya düzelmeyen konuşma problemlerinde yardımcı olur.

Terapi seanslarında terapistler, çocuğunuza belirli sesleri çıkarmasına yardımcı olarak dili nasıl kullanacağını öğreterek başlar. Eğer çocukta konuşma bozukluğu teşhis edilirse terapist, anne-babalardan şunları isteyebilir:

• Çocuğunuzda konuşma ve dil bozukluğu teşhis edildiğinde öncelikle büyük endişeler duymaktan kaçınmalı ve sakin olmalısınız. Çükü çocuklar sizin endişenizi hissettiğinizde süreç çok daha uzun ve olumsuz ilerleyebilir.
• Stresten uzak durmalı ev ortamında çocuğu strese sokacak herhangi bir davranış, tartışma veya duygulardan uzak durmalısınız.
• Çocuklarınızla iletişim kurarken onları büyük bir sabırla dinleyerek konuşurken mutlaka göz teması kurmaya özen gösterin, sözünü kesmeyin ve sevgi ile onunla iletişim kurmaya çalışın.
• Çocuğunuzla günlük rutin konuşmalar dışında ona zaman ayırarak herhangi bir konu belirleyip sohbet etmeye çalışın. Mümkünse bunu baba ile birlikte ailece gerçekleştirin.

İlginizi Çekebilir: Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu